Şamanizm Gelenekleri
Şamanizm inancına hakim olan kişilere Şamanist denir. Şamanistler iyi bir ruha sahip olmak için çeşitli ayinlere katılırlar. Bu ayinleri yöneten kişilere de Şaman denir. Şamanlar Şamanistlerin dini lideridir ve ayin, tören gibi organizasyonları düzenleyerek kontrol eder. Şamanizm farklı geleneklere sahiptir.
Bu geleneklerden bazıları aşağıdaki gibidir;
- Gidenin arkasından su dökmek
- Aynanın üstünü örtmek
- Kurşun dökmek
- Kırmızı kurdele
- Ölen İnsanın Kırkını Yapmak
- Dilek ağacı
- Nazar boncuğu
- Müzikli ayinler
- Yukarıda Allah var sözü
- Tahtaya vurmak
Bu geleneklerden büyük bir kısmı günümüzde de kullanılıyor. Fakat Türklerin Şamanizm dinine inandığı yıllardan günümüze kadar devam eden geleneklerdir.
Gidenin Arkasından Su Dökmek
Gidenin ardından su dökme geleneği birçok bölgede hala kullanılıyor. Özellikle Anadolu’da bulunan köylerde bu gelenek hakimdir. Misafirliğe gelen veya gurbete çıkan kişilerin ardından dökülen su aslında bir şaman geleneğidir. Bu gelenekte su döküldüğü zaman daha erken döneceği inancı bulunuyor. Suyu döken Şamanist su kurumadan dönecek inancı ile dökerdi. Suyu kullanmalarında amaç suyun kutsal olarak kabul etmeleridir.
Aynanın Üstünü Örtmek
Şaman inancında canlılar dahil tüm varlıkların bir gözü bulunuyor. Bu göz bazen iyi ruhlara ait bazen ise kötü ruhlara aitti. Özellikle akşamları kötü ruhlar alemleri kontrol eder ve kötülük yayardı. Şamanlar akşamları fazla dışarı çıkmaz ve kötü ruhlardan kaçardı. Evlerinde de ayna veya ayna görevi yapan camların üstü örtülürdü. Aynanın içinde kötü bir ruhun onları izlediği inancından dolayı bu eylemi yaparlardı. Akşam saatlerinde aynaya bakmak uğursuzluk getirirdi.
Kurşun Dökmek
Kurşun dökme inancı büyü yapılan insanlara uygulanan bir yöntemdir. Kurşun dökülecek insan bir odanın ortasına oturtulur ve kafasının bir karış üstüne bir örtü örtülürdü. Daha sonra ateşte kaynatılan kurşun farklı bir kaba dökülür. Bu işlemde dökülen kapta su olmalıdır ve kurşun dökme işlemi kişinin başının üstünde gerçekleşir. Kurşun sıvı halde dökülürken suyla buluşunca kurşun katı bir görünüme geçer. Katı halde olan kurşun ile kurşun dökülen kişiye büyü yapılığı yapılmadığı belli olur. Kurşun dökme işlemi Şamanizm gelenekleri içerisinde yer alır ve kötü ruhlardan temizlenmek için uygulanır.
Kırmızı Kurdele
Kırmızı kurdele okuma yazmaya geçen çocuklara, düğünlerde ve nişanlarda yüzüklere takılıyor. Bir yerin açılışında ve yeni doğum yapmış kadınların başına bu kurdeleler bağlanıyor. Kırmızı kurdele de bir şaman inancıdır ve inanca göre kırmızı kurdele takılan kişiyi şeytan ruhlardan koruyor. Bu inanışla Şamanistler kırmızı kurdeleleri takardı. Kırmızı kurdele özellikle yeni doğum yapmış ve nazar değmesinden korkulan kişilere yapılırdı. Şamanlar törenlerde hem kendi kırmızı kurdele takardı hem de Şamanistlere takardı. Bu şekilde hem yeni doğum yapmış anne hem de bebeği şeytan ruhlardan korunmuş olurdu.
Ölen İnsanın Kırkını Yapmak
Şaman geleneği ve inancında ölen insanın ruhu kırk gün evin içinde dolaşırdı. Bu inanca göre kırk gün sonra ölüm tam anlamı ile gerçekleşir ve ruh ait olduğu yere giderdi. Bu inanışla Şamanistler ölen insanın öldüğü günden kırk gün sonra ruh için ayinler yapardı. Bu ayinlerde diğer Şamanistlere yemekler yedirilir ve ruhun yolculuğunu başlatırdı. Şamanlar bu ruhlar için ölümün yedinci ve yirmi birinci gününde de ayinler düzenliyordu. Ölünün ardından helva kavurup dağıtmak, yemekler ikram etmek de şaman kültürünün bir geleneğidir.
Dilek Ağacı
Şaman inancında iyi ruh olarak kabul ettikleri kabirler kutsal sayılırdı. Bu mezarlara çeşitli mezar taşları yaparlardı. Daha çok mezarların etrafına ağaç dikerlerdi. Bu ağaçların üzerine çeşitli renklerde ip ve mendil asar dilekler dilerdiler. Bu dileklerin iyi ruh sahibi mezarlar ve diğer iyi ruhlar duyar ve yerine getirirdi. İnançlarından dolayı bu mezar başında çeşitli ayinlerde düzenlerdiler. Bu ayinlerde de dilekler dileyen şamanlar iyi ruhlardan yardım isterdi.
Nazar Boncuğu
Nazar inancı ilahi dinler dahil birçok inançta bulunuyor. Bazı kişilerin nazarı fazladır ve nazar değme ihtimali yüksektir. Bu nazarların kötü ruhların eseri olduğuna inanan şamanlar nazardan ve kötü ruhlardan korunmak için nazar boncuğu kullanırdı. Nazar boncuğunu yeni doğan çocuklara takan şamanlar evlerinin girişlerine ve odalara da asardı. Şamanlar nazar boncuğunu takı olarak ta kullanıyorlardı.
Müzikli Ayinler
Dini törenlerde normal şartlarda müzik olmaz. Bu törenlerde Müslümanlık inancında Kuran-ı Kerim okunur. Fakat şaman inancında ayinler ve törenler tamamen müzikli yapılırdı. Şamanistlerin dini lideri olan şamanlar ellerinde davullarla bu ayinleri yönetirdi. Şaman çeşitli danslarla Şamanistleri ayine daha fazla dahil eder ve görevler verirdi. Bu ayinler kötü ruhlardan korunmak ve iyi ruhlar ile iletişim halinde olmak için kullanılırdı. Bazı toplumlarda yapılan müzikli dini törenler Şamanizm dininden esinlenerek oluşmuştur.
Yukarıda Allah Var Sözü
İslam dini ve diğer ilahi dinlerde Allah tüm alemleri yaratmıştır ve Allah her yerde, her kesi görür ve duyar. Allah mekanlardan münezzehtir. Şamanizm inancına göre ise Allah göklerdedir ve iyi ruhlar göklerde Allah ile buluşur. Bu inanışta Allah göklerden insanları ve kainatı görür. Şamanlar konuşma sırasında sitem dolu sözler sarf ederken yukarda Allah var sözünü söyler. Bu söz tamamen şaman sözüdür ve yıllar içinde farklı milletlere de yansımıştır. Günümüzde kaynağını ve anlamını bilmeden bu sözü söyleyen birçok millet bulunuyor.
Tahtaya Vurmak
Şaman inancına göre kötü ruhlar ormanlarda ağaçların içinde de yaşardı. Tahtadan yapılan eşyalarda da kötü ruhların barındığı inancı hakimdi. Şamanlar kötü bir durumun gerçekleşme ihtimalinde tahtaya vururlardı. Bu vurma işlemi üç kez tekrar edilirdi. Şamanlar tahtaya vurarak kötü ruhların bu söylemlerini engellediklerine inanırdı.
Sol Ayakla Girme
Şamanizm inancında bir mekana veya eve giriş sırasında sol ayak kullanılırdı. Şamanlar sağ ayakla eve girmenin uğursuzluğa yol açacağına inanırdı. Şaman kültürünün tersine ilahi dinlerde eve veya farklı bir yere girerken sağ ayak kullanılır. Sadece lavabo gibi yerlere girişte sol ayak kullanılır. Çıkarken de tam ters ayakla çıkış yapılır. Sol ayakla girişin şaman inancında kötü ruhların def edildiğine inanılırdı. Şaman danslarında da sol ayak daha aktif bir şekilde kullanılıyor.