Paganizm Nedir?
Paganizmin tarihi milattan önceki dönemlere kadar uzanmaktadır. Bu alanda yapılan araştırmalarda pagan kabilelerin genellikle Orta Asya’da ortaya çıktığını gözler önüne sermektedir. Paganizm, dünya iyi ve kötü ruhların çatışmasından doğan bir unsurdur. Paganlara göre dünyadaki iyi ve kötü arasındaki çatışma sonsuza kadar devam edecektir. İnanç türleri arasında kendine yer bulan paganizm, geçmişi dünyanın kadim doğa dinlerine kadar uzanır. Metaları içinde doğal olaylar ve doğal figürler barındırır.
Paganizm, Latince paganus kelimesinden türetilmiştir. Bu kelimenin Latince anlamı “kırsal”dır. Bazı kaynaklara göre Hristiyanlığın yayılma sürecinin daha çok kentsel alanlarda ortaya çıkması nedeniyle Hristiyan olmayanların paganist olarak isimlendirildiği görülmüştür. Kırsal alanlarda yaşayanlar paganist olarak görülmesine rağmen bu inanış daha sonra kentlerde de kendine yer bulmuştur. İngiliz dil bilimciler, eski metinleri incelerken 14. yüzyılda pagan sözcüklerine rastladıklarını bildirmiştir.
Pagan Dinleri Nelerdir?
Pagan dinleri, geniş bir kitleye hitap ettiği için köklü bir geçmişe sahiptir. İnanış biçimlerine göre bazı alt başlıklar halinde incelendiğinde paganizmi daha net kavramak mümkündür. Politeizm, Şamanizm, animizm ve panteizm pagan dinleri ile ilgili unsurlar arasında yer alır. Araştırmacılar genel bir pagan sınıflandırması yaparken 3 başlık halinde inceleme yaparlar. Pagan dinleri bu başlık altında genellikle şu inanış türleri ile yakından ilişkilidir:
- Hinduizm
- Şinto
- Göç öncesi Cermen paganizmi
- Kelt politeizmi
- Antik Yunan dini
- Roma dini
- Bazı Amerika yerlilerinin inanışları
- Avustralya aborjinlerinin dini
- Farmasonluk
- Teosofi
- Sihizm
- Slavianstvo
- Neo-Druidizm
- Vika
Neo-paganizm teriminin karşıtı olan paleo paganizm diğer kültürler tarafından müdahaleye maruz kalmayan inanıştır. Bu terim Hinduizm ve Şintoizm gibi inanışları içerir. Monoteistik, dualistik ya da teistik olmayan dünya görüşleri de mezo paganizm sınıfında yer alır. Bu sınıflandırmada diğer inanç ve öğretilerin paganizmi etkilemiş olsa da tam anlamıyla bağımsızlığını korumuş pagan kültürlerini tanımlar. Neopaganizm ise modern insanalr tarafından doğa ile yeniden sıkı bir bağ kurmak amacıyla ortaya çıkan bir inanıştır. Doğa temelli ruhani öğreti ve inanışları yeniden canlandırmaya çalışır.
Ayrıca Şaman nedir, kimlere denir? Bilgilerini inceleyebilirsiniz.
Paganlar Neye İnanır?
Pagan inanışlarına bağlı dinler, doğada gözlemlenebilen tüm varlıklara tanrısallık atfeder. Güneş, yeryüzü, ağaçlar, bazı hayvanlar, nehirler, dağlar kutsal görüldüğü için paganlar tarafından her zaman saygı gösterilir. Bu varlılar tanrının bizzat kendisi olarak algılanır. Tanrının doğanın içinde var olduğunu iddia eden bu inanç sistemi, büyü ve kehanet gibi unsurlara da önemli bir yer verir. Tengricilik inancından ziyade Şamanizm ile daha yakın bağlara sahiptir. Türk kültüründe de önemli bir yere sahip olan kamlık, bir diğer adıyla Şamanizm, pagan dinleri arasında yer alır.
Pagan dinlerinin büyük bir kısmı doğa temelli olduğu için ibadethaneye gerek duyulmaz. Ayrıca peygambere ve yazılı belgelere dayanmadığı için diğer dinlerden farklıdır. Paganlar, inançlarını gösterirken ibadetlerini doğadaki varlıkların iyiliği için yaparlar. Doğadaki tüm varlıkların ruhu olduğuna inanan paganlar, ibadetlerini onların ruhlarına yapar. Bu ibadetler pek çok farklı ritüel içerdiği için bazı durumlarda putperestlik benzeri ritüelleri de içerebilir. Taştan, ahşaptan ya da diğer materyallerden yapılan heykeller, pagan inanışında önemli bir ruhsal öğe olarak kabul edilebilir.
Paganizmde Kültler
Paganizmde çok tanrıcılık unsuru ağır basar. Bunun dışında bir tanrı ve bir de tanrıça olmak üzere iki tanrıdan türeme ile ilgili inanç sistemi olarak bilinen duoteizm de paganizm içinde yer alır. Paganizm temelde doğaya yapmak olarak özetlenebilir. Paganizmde kültler, inanış biçimlerini belirlediği gibi aynı zamanda farklı coğrafyalarda farklı şekillerde ortaya çıkmıştır. Örnek olarak Viking ve Cermen paganizminde orman figürü önemli bir yere sahiptir. Türkler ise bozkır kültüründen oldukları halde ormana karşı farklı bir ruhsal anlam yüklemişlerdir. Ormanlar Türk kültüründe korkutucu ve ölümü akla getiren bir yerdir. Dolayısıyla bozkır kültürüne uzak bir yer olan ormanlar, paganizm kültleri arasında farklı coğrafya ve kültürlere göre farklı anlamlar taşıyabilir.
Modern Paganizmin Yükselişi
Pagan dinlerinin günümüzde yeniden dirilişi ve yükselişi neopaganizm olarak tanımlanır. Özellikle Avrupa’da İbrahimi dinler öncesinde yaygın bir şekilde görülen paganizm yeniden diriltilmektedir. Bu alanda yapılan araştırmalarda gençlerin bir kısmı atalarının dinlerine geri dönme gayretini göstererek paganizmin yükselişine katkı sağlamaktadır. Öte yandan Türkiye’de de Tengricilere göre daha sistemli çalışmalar yapan bu paganistler arasında Wicca ve Druidizm öne çıkmaktadır.
Günümüzde paganizmi eski pagan dinleri arasında kıyaslama yapıldığında gözle görülür farklılıklar bulunmaktadır. Özellikle pagan dinlerinin dogmatik olmaması bu farklılıkların ortaya çıkmasına uygun zemin hazırlamaktadır. Herhangi bir kutsal kitabı olmayan, peygamberi bulunmayan ve katı kuralları dayatmayan paganizm dininin yayılması da dikkat çekicidir. Kökünü kültürel geleneklerden alan pagan dinleri günümüzde mükemmel bir zemine oturtulmaktadır. Yeni pagan dinlerinde temel alınan esaslar şunlardır:
- Doğal çevrenin korunması
- İnanç özgürlüğü
- Doğaya uygun ve doğa ile bütün şekilde yaşama
- Otoriteyi ve dogmayı reddetme
- İyi olana yönelme
Pagan dinlerinde eskiden büyücü olarak görülen cadılar, günümüz pagan inanışlarında bilge kişiler olarak tanımlanır. Eski pagan çoktanrıcılığı yerine panteizm inanışından daha fazla etkilenen neopaganizmde evrende olan her şeyin tanrı olduğuna inanılır. Her varlıkta tanrıdan bir parça bulunduğunu gösteren bu inanış doğa tanrı konumlandırılmasında tengricilik ile aynı zemine oturtulmaktadır.
Günümüzde Paganizm İnanışı
Modern pagan gelenekleri, oldukça çeşitlidir. Seçmecilerden yani eski din ve uygulamalardan unsur alarak yeni bir şey yaratan kişilerde de modern paganlar arasında yer alır. En çok bilinen paganistik gelenekler arasında şunlar yer almaktadır:
- Wicca (Kelt paganizminden, geleneksel büyü uygulmalarından ve Thelema törenlerinden oluşturulmuştur)
- Aleister Crowley’in Thelemeası
- Druidizm
- Heathenry (Modern Cermen Paganizmi)
- Odinizm adı verilen Nors paganizmi
- Helenizm (Antik Yunan panteon inancı)
- Şamaniz
Pagan mitolojisi, özellikle Kelt ve Viking kökeni zamanla yeniden inşa edilmeye başlamıştır. Kısa süre içinde geleneklere karışan pagan mitleri, günümüzde yeniden canlandırılmaktadır. Pek çok pagan, İbrahimi dinlerden tanrılara da inanabilirler. İsa’yı tanrısal bir varlık olarak kabul edebilirler ancak bunu ana tanrısı olarak görmezler. Paganların satanizm ile ilişkili olmadığını söylemek gerekir.
Modern satanizm, paganizm inanışı ile tamamen zıt olduğu için iki ayrı kutupta yer alır. Çünkü satanizm herhangi bir doğaüstü varlığa inancı reddettiği için dünyadaki varlıklara tanrısallık atfeden paganizm ile uyuşmaz. Pagan olmak için tek bir yöntemi takip etmenize gerek yoktur. Aynı geleneğin içinde bile farklı versiyonlar mevcuttur. Doğanın kutsallığına inanan paganlar için farklı inanış biçimleri bulunmaktadır.