Çin Ay Takvimi Nedir ve Nasıl Çalışır?
Ay takvimi, ayın ve dünyanın yörüngelerine dayanır. Ay, dünya ve güneş ile aynı hizaya geldiğinde ayın ilk günü ve Ay dolunay olduğunda ayın ortası gelir. Yani, bir ayda 29 veya 30 gün vardır. Bir Çin yılında 12 veya 13 ay vardır. 12 ay için bir yılda 354 veya 355 gün olacaktır. Diğer 10 günü miladi takvime göre telafi etmek için yaklaşık 2 veya 3 yıl için artık ay vardır.
Antik Çin dönemlerinde ay takvimi, çiftçilik, düğünler ve yeni evlerin inşası ve taşınması için tarihleri seçmek için kullanıldı. Günümüzde ise Çin’in büyük bir bölümü, günlük yaşam düzenlemeleri için Miladi takvimi kullanmaktadır. Ancak, hala çoğu ay takvimini önemser çünkü, geleneksel festivaller ay takvimine dayanmaktadır.
Ay Takviminin Kökeni
Muhtemelen 4000 yıldır var olan ay takviminin kökeni, M.Ö 21 ve 16 yüzyılları boyunca devam eden Xia Hanedanlığı dönemine dayanmaktadır. Bu nedenle, ay takvimine Xia Takvimi de denilmektedir.
Bununla birlikte ay takviminin, Konfüçyüsçü klasiklerin kullanımını kaydettiği Zhou döneminin 771-476 kadar geliştirildiği kesin olarak bilinmiyordu.
Çin Ay Takvimi Günleri
Eski Çin halkı, günün her saatini adlandırmak için 12 göksel sistemi ve 10 dünyevi dalı kullanmaktaydı. Batı saat-dakika-saniye sistemi, Qing Hanedanlığı döneminde Çin’e getirildi. Çin takviminde, tüm tarihler normal iki karakter kullanır.
- Ayın 1’den 10’a kadar olan günleri Çince sayı karakterleriyle yazılır. Öncesinde, Çince 初 karakteri bulunur (chu, ‘başlangıç’ veya ‘ilk’ anlamına gelir). Örneğin, ayın 10’u 初十’dir.
- 11 ila 20. günler, normal iki karakterli Çin rakamları olarak yazılır. Örneğin, 十五 (shiwu) ayın 15. günüdür ve 二十 (ershi) 20. gündür.
- 21’den 29’a kadar olan günler, “bir” ile “dokuz” arasındaki karakterlerden önce 廿 (’20’ anlamına gelen nian) karakteri ile yazılır. Örneğin, 廿三 (niansan) ayın 23. günüdür. 30. Gün, 30 olarak yazılır, genellikle Çince’dir: 三十 (sanshi).
Ay Takvimi Ayları
Ay takviminin ayının uzunluğu yıldan yıla aynı değildir. Çince’de “küçük ay” olarak da adlandırılan kısa bir ayda 29 gün bulunurken, “büyük ay” olarak adlandırılan uzun bir ayda 30 gün vardır. Bu şekilde, 12 aylık bir yıl (altı 29 günlük ay ve altı 30 günlük ay) 354 gündür.
Ay takvimini güneş döngüleriyle senkronize tutmak için (Miladı takvime göre kayıp günleri telafi eder), her iki veya yılda bir artık ay vardır.
Ay Takviminde Artık Aylar
Bir Çin takvimi ayı, bir “güneş ayı”ndan ortalama olarak 0,92 gün daha kısa olduğu için, ay takvimi, güneş takviminden ayda bir günün biraz altında daha yavaştır.
Ay takviminin güneş takvimi ile yarım aydan fazla senkronize olmasını önlemek için Çin takvimine fazladan bir “artık ay” eklenir.
32 veya 33 ayda bir. Yani her ikinci veya üçüncü Çin takvimi yılı 13 ay ve 383-385 gündür. Örneğin; son Çin takvimi artık ayı 2020’deydi. İki dördüncü ay ayı vardı. Bir sonraki artık ay, ikinci bir 2. kameri ayın gözlemleneceği 2023’te olacak.
Ay Takvimi Ayların İsimleri
Eski Çin halkı, her ay ayına kendilerinin veya doğanın o ayda geleneksel olarak yaptıklarına göre ad vermiştir:
- Ay: Başlangıç ayı. Yılı başlatır.
- Ay: Kayısı Ayı. Kayısı ağaçları çiçek açar.
- Ay: Şeftali Ayı. Şeftali ağaçları çiçek açar.
- Ay: Çekirge Ağacı Ayı. Çekirge ağaçları çiçek açar.
- Ay: Tatlı Saz Ayı: Dragon Boat Festivali
- Ay: Lotus Ayı. Lotus çiçekleri açar.
- Ay: Ayın 7. gününde, 7. günde, Çin Sevgililer Günü
- Ay: Osmanthus Ayı. Osmanthus çiçekleri açar.
- 9. Ay: Krizantem Ayı. Krizantem çiçekleri açar.
- Ay: Yang Ayı. Taocu yang gücünün bu ay güçlü olduğuna inanılıyor.
- Ay: Kış Ayı. Kış gündönümü bu aydadır.
- Ay: Korunan Ay. Çinliler Bahar Şenliği için hazır etleri muhafaza eder.
Çin Ay Takvimi – Miladi Takvim Arasındaki Fark
Ay takvimi, adından da anlayabileceğiniz üzere ayın hareketlerine dayanır. Ay, dünya ve güneş ile aynı hizaya geldiğinde, yeni kameri ay başlar. Ay dolunay olduğunda, ayın ortasıdır. Bu daire yaklaşık 29 gündür. Çin ayında 29 veya 30 gün vardır. Miladi takvimde ise bir ayda 30 veya 31 gün olan güneşin hareketine göre hesaplanır.
Çin Ay Takvimi Nasıl Kullanılır?
Çinliler, Çin geleneksel festivalleri, düğün veya yeni eve taşınmak gibi durumlarda şanslı bir gün seçmek için ay takvimi kullanmaktadır.
Festivaller Çinliler için önemlidir. Tüm geleneksel Çin festivalleri ay takvimine dayalıdır. Bahar Şenliği kamerî yılın birinci günü, Dragon Boat Şenliği ise beşinci ayın beşinci günüdür. Güz Ortası Festivali, 8. ayın 15. günüdür. Çin Sevgililer Günü ise 7.ayın 7. günündedir.
Geleneksel bir Çin Festivalinin tarihini öğrenmek istiyorsanız, belirli bir yılı aramadan önce ay takvimi tarihini bilmeniz gerekmektedir.
Ay Takvimine Göre Burçlar
Çin burçları, popüler olarak ay takvimine dayanır. Zodyak yılı, miladi takvime göre Ocak/Şubat aylarında başlayan/biten bir Çin yılının ilk gününden son gününe kadar olan süredir. Örneğin 2022, 01 Şubat 2022’den 21 Ocak 2023’e kadar olan Kaplan yılıydı.
Ay takvimine göre Çin burçlarında 12 hayvan vardır; Sıçan, Öküz, Kaplan, Tavşan, Ejderha, Yılan, At, Koyun, Maymun, Horoz, Köpek ve Domuz. 12 hayvan, döngüde her zaman bu sıradadır ve her biri bir yılı temsil eder. Çin burcunuzu öğrenmek istiyorsanız, doğum gününüzü Çin takvimine göre kontrol ederek hesaplayabilirsiniz.
Çin Ay Takvimi ve Cinsiyet Takvimi
Eski zamanlarda kraliyet aileleri; daha fazla erkek çocuk doğurmak, gücü elinde tutmak ve aile mirasını korumak için bebeklerinin cinsiyetini tahmin etmek için Çin cinsiyet takvimini kullanırdı.
Pek çok Çinli ebeveyn, kadının doğum tarihini ve bebeğinin doğum tarihini ay takvimine göre kullanarak bir hesaplama yaparak bebeklerinin cinsiyetini tahmin etmek için aynı yöntemleri kullandı. Hamile kaldığı ay yaşı ve hamile kaldığı ay, bebeğin kız mı erkek mi olacağı konusunda bir tahmin verebilmektedir. Ancak, günümüzde bebeklerin cinsiyeti eskisi kadar önemsenmediği için Çin cinsiyet takvimi çok fazla kullanılmamaktadır.
Ay Takviminde Uğurlu Gün, Ay ve Yıllar
Çinliler, düğünler veya bir ev inşa etmeye başlama gibi önemli olaylar için iyi bir tarih seçmek için ay takvimini kullanır. Çin takvimindeki bazı tarihler, düğünler veya ev taşıma için uygun görülmezken, belirli şeyleri yapmak için önerilen başka günler de vardır.
Örneğin, her Çin ayının 3. ve 17. günleri uğursuz gün olarak kabul edilir. Uğurlu günler, özellikle Çin’in kırsal kesimlerinde bazı falcılar tarafından seçilir. Gelin ve damat evlenmek için tarih seçerken, doğum tarihini, ayını ve yılını, evlenmek için en uygun tarihi hesaplayan bir falcıya verilir. Buna, “shengchenbazi” olarak bilinen astrolojik doğum verilerinin eşleşmesi denir.
Antik Çin döneminde, sekizinci ayın şanssız bir ay olduğu söylenir. Pek çok Çinli, sekizinci ayda kötü şeylerin olabileceğini düşünmeye devam etmektedir. Bu nedenle, fazladan sekiz ayı olan bir yıl, birçok Çinli için şanssız bir yıl olarak kabul edilmiştir. Ancak bu sadece bir batıl inanç olduğundan, modern dönemde inanılan bir düşünce değildir.