Ayurverdik Beslenme
Bilindiği üzere beslenme şekli, sağlıklı ve mutlu bir şekilde yaşlanma sürecinin temelinde yer alır. Dolayısıyla Ayurveda beslenme prensipleri, optimum düzeyde sağlıklı bir beslenme alışkanlığı elde etmenize yardımcı olur. İyi olma, iyi hissetme halinden faydalanarak bütünsel sağlık düzeyini yükseltmek isteyen herkes, Ayurveda beslenme yöntemini tercih edebilir. İltihap önleyici beslenme şekli, hangi tip olursa olsun tüm insanlar için en sağlıklı beslenme şekli olduğu için öne çıkar.
Ayurveda beslenme de temelde iltihap önleyici bir amaç doğrultusunda beslenme prensipleri geliştirir. Her bünyeye ve her semptoma özel olarak uygulanabilecek çözümler sunan Ayurveda beslenme, modern beslenme prensiplerinden bazı konularda farklılık gösterir. Batu mutfağında klasik diyet ve beslenme programlarından besin gruplarına göre bazı farklılıkları vardır. Çünkü Ayurveda besinlerin doğasından hazırlama şekline, tadından ölçüsüne kadar tüm hesaplamaları ön planda tutar.
Ayurveda Beslenmede Besin Grupları
Ayurvedik beslenme yöntemlerinde besin grupları farklı şekilde sınıflandırılır. Bilindiği üzere batı mutfak kültüründe klasik diyetler yapılırken besinler tatlarından ziyade sahip oldukları bileşenlere göre gruplandırılır. Örneğin proteinler, karbonhidratlar, yağlar, vitaminler ve mineraller şeklinde farklı gruplara ayrılan besinlerden ideal şekilde beslenilmesi tavsiye edilir. Ancak Ayurveda beslenme yönteminde ise besinlerin kalitesi de ön plana çıkarılır. Ayrıca kişilerin bünye tipleri ve bunlara uyumlu olacak şekilde sindirim sistemi çalışma eğilimlerini de göz önünde bulundurur.
Ayurveda beslenme türünde tüketilen besin kombinasyonları önem taşır. Ayurveda prensiplerine göre besinler, karbonhidrat veya yağ gibi sınıflara göre değil 6 tane tat grubuna göre sınıflandırılır. Bunun nedeni ise her tadın dilde algılandıktan sonra midede sindirim sırasında ve metabolizmaya karıştıktan sonra farklı etkileri barındırabilmesidir. Çünkü tat her bünye tipine, içinde bulunduğumuz mevsime ya da güncel hastalıklara göre dengeleyici ve dengesizleştirici etkileri barındırır. Ayurveda beslenme 6 tat prensibi şu şekilde sıralanır:
- Ekşi
- Tuzlu
- Acı
- Buruk
- Yakıcı
- Tatlı
Görüldüğü üzere Ayurveda beslenme yönteminde tatların sıralanışı klasik batı mutfağı geleneklerine göre farklıdır. Daha geniş bir yelpazeye sahip olan bu tatlar, farklı elementlerden oluştuğu için önemlidir. Baskın doshaya uygun olmayan ve dengeleri bozucu menü seçimlerini yapmamak için Ayurveda beslenme yöntemlerinin iyi bilinmesi gerekir.
Ayrıca Ayurvede terapi hakkında bilgilere bakabilirsiniz.
Ayurveda Beslenmenin Önemi
Baskın doshanızı dengesizleştirici ve Ayurvedik vücut tipinize uygun olmayan tatları barındıran bir beslenme alışkanlıklarına sahipseniz, bu sindirim sisteminizin çalışma şeklinde problemler çıkartır. Aynı şekilde fiziksel enerji kapasiteniz, duygunuz ve düşünceleriniz ile verimliliğiniz konusunda da olumsuz etkilerle karşılaşabilirsiniz. Söz konusu olumsuz ya da olumlu etkileri sadece besini yediğiniz günlerde değil bir sonraki gün boyunca da yaşayabilirsiniz. Besinler tamamen metabolizmaya karışana ya da vücuttan atılana kadar sizin üzerinizdeki etkisini sürdürecektir.
Ayurveda beden tipinizi ve sindirim sistemi çalışma eğilimlerinizi bildiğiniz takdirde, başta enterik sinir sisteminizi dengeleyebilirsiniz. Merkezi sinir sistemi, bağışıklık sistemi, hormonal sistem ve fiziksel yapınızdaki tüm sistemlerde sağlıklı bir süreç başlatabilirsiniz. Zincirleme reaksiyon gösteren Ayurveda beslenme yönteminin etkisi, bedeninizin daha verimli çalışmasını sağlar. Sağlıklı yaşam için güçlü bir sindirim sistemine sahip olmanız gerekir. Çünkü hastalıklar zayıf sindirim neticesinde meydana gelir. Zayıf sindirim, Ayurveda beslenmede her kronik hastalığın temel sebebi olarak görülür.
Ayurveda Beslenme Listesi
Günümüzden 5000 yıl kadar öncesine uzanan Ayurvedik beslenme, Hindistan kökenli bir sağlıklı beslenme sistemidir. Bu sistemin temelinde sağlıklı yaşam ve hastalıklara bitkisel yollarla çözüm aramak yer alır. Sanskritçe olan Ayurveda kelimesinin anlamı yaşam bilimi olarak Türkçeye çevrilebilir. Beden ve zihni bütün olarak ele alan bu beslenme tekniğinde zihin ve bilinç birlikte çalışarak vücudun dengede kalmasına yardımcı olur.
- Ayurveda prensibinde doğada 5 element vardır. (boşluk veya ether, ateş, hava, su, toprak)
- Bu 5 element insan vücudunda bir araya gelerek 3 beden tipini oluşturur.
- Dosha adı verilen Ayurveda beden tipleri vata, pitta ve kapha şeklinde sıralanır.
- Vata, hava ve ether elementini içerip hareketi temsil eder.
- Pitta, su ve ateş elementlerini içerip sindirim ve metabolizmayı temsil eder.
- Kapha ise toprak ve su elementlerini içerip bağışıklık sistemi ve bedensel yapıyı temsil eder.
Ayurveda prensiplerine göre her insan bu elementleri barındırır. Genellikle insanlarda dengesiz halde bulunan tipler vata, pitta ve kaphadır. Yani aralarından bir ya da ikisi diğerinden daha baskındır. Ayurveda beslenmenin amacı, bu 3 beden tipinin dengelenmesidir.
Vata’nın Dengelenmesi İçin Öneriler
Eğer vücut tipinizde vata baskınsa, bu durumda vatanın dengelenmesi için yapmanız gereken bazı pratikler vardır. İnce ve küçük bir vücut tipine sahip olma eğiliminiz vata tipinde ortaya çıkar. Vata dengede olduğu takdirde yaratıcılık ve esnekliğe ulaşırken, dengede olmadığı zamanlarda korku ve endişe yaşarsınız. Vata vücut tipini dengelemek için şunlara dikkat edilmelidir:
- Sakin kalmalı
- Aşırı soğuktan kaçınılmalı
- Sıcak yemekler tüketilmeli
- Bol bol dinlenilmeli
Pitta’nın Dengelenmesi İçin Öneriler
Vücut üzerinde Pitta baskınsa kişi güçlü yapıda ve ortalama vücut tipine sahiptir. Pitta dengeliyse kişi zinde, zeki, kavrama gücü yüksek ve sağlıklı cilde sahiptir. Yine vücuttaki pitta dengesinin bozulduğu durumlarda ise yorgunluk, öfke, enfeksiyon hastalıkları gibi sorunlar çıkar. Pitta’yı dengelemek için şunlara dikkat edilmelidir:
- Fazla miktarda yağ tüketmekten kaçınılmalı
- Tuz tüketimi sınırlandırılmalı
- Baharatlı yiyecekler tercih edilmemeli
- Öğle sıcağı dışındaki vakitlerde bol bol egzersiz yapılmalı
Kapha’nın Dengelenmesi İçin Öneriler
Kişinin vücut dengesi üzerinde kapha baskınsa bu durumda yapılı ve yuvarlak hatlı bir vücut tipi söz konusudur. Ayrıca kapha dengede olduğu zaman kişi soğukkanlı, istikrarlı, sadık ve sakin yapıdadır. Dengenin bozulduğu durumlarda heyecansızlık, yorgunluk ve kolay kilo alma durumları ortaya çıkar. Kapha’nın dengelenmesi için şu tavsiyelere uyulmalıdır:
- Düzenli egzersiz yapılmalı
- Ağır ve kilo aldırıcı yiyeceklerden kaçınılmalı
- Soğuk yiyecekler tüketilmemeli
- Süt ürünlerini tüketilmemeli
Ayurveda beslenme tipinde her doshaya göre farklı bir beslenme programı çıkartılabilir. Bu süreçte ilk olarak hangi Ayurveda vücut tipinde olduğunuzu tespit etmeli, daha sonra buna uygun bir şekilde beslenme pratiklerini hayatınıza adapte etmeniz gerekir.